Podatnicy mieli obowiązek rozliczyć swoje zeznania PIT najpóźniej do 2 maja. Jeżeli tego nie zrobili, może ich czekać odpowiedzialność karno-skarbowa. Co zrobić, by uniknąć kary? Jest jedno wyjście.

» Nie sprawdziłeś jeszcze PIT za 2022 rok? Nie zatwierdziłeś? Sprawdź, co za to grozi

Czynny żal ratunkiem dla PIT po terminie

Czynny żal to sposób na uniknięcie sankcji karnoskarbowej w związku z popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Art. 16 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (kks) stanowi iż, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Potocznie mówiąc czynny żal to donos na siebie samego do skarbówki. W ten sposób unikniemy kary, a zapłacimy jedynie zaległy podatek. 

Źródło: shutterstock

Warunki skorzystania z czynnego żalu

Jest kilka warunków koniecznych dla skutecznego zastosowania tej procedury:

1. Popełnienie wykroczenia lub przestępstwa skarbowego
   To niby oczywiste, że najpierw musi mieć miejsce czyn zabroniony, który stanowi wykroczenie lub przestępstwo skarbowe, a dopiero potem można skorzystać z instytucji czynnego żalu. Zgodnie z literą prawa zapobiegliwi podatnicy nie mogą z wyprzedzeniem korzystać z tej procedury.
2. Zawiadomienie przez sprawcę odpowiedniego organu
   Sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego musi sam zawiadomić na piśmie, albo ustnie do protokołu, organ powołany do ścigania, czyli urząd skarbowy, inspektora kontroli skarbowej, urząd celny, Straż Graniczną, Policję, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmerię Wojskową lub Centralne Biuro Antykorupcyjne (organy postępowania przygotowawczego wymienione w art. 53 § 37 i 38 kodeksu karnego skarbowego).
   Przepisy kks nie nakazują zawiadomienia właściwego do ścigania danego czynu organu, więc skuteczne będzie także zawiadomienie skierowane do niewłaściwego do ścigania danego czynu organu.
3. Istotne informacje o przestępstwie skarbowym
   Donos na samego siebie musi zawierać istotne okoliczności zgłaszanego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Sprawca musi poinformować organ skarbowy o wszelkich znanych mu szczegółach popełnionego czynu. Oczywiście zgłaszający nie ma obowiązku prowadzenia prywatnego śledztwa, jednak nie może niczego zataić, gdyż wówczas czynny żal będzie nieskuteczny i nie uniknie sankcji karnoskarbowych.
   Kodeks karny skarbowy nie definiuje motywów działania, którymi ma kierować się sprawca dokonujący samodenuncjacji, więc są one obojętne.
4. Zawiadomienie przed wykryciem przestępstwa
   Ostatnim warunkiem przewidzianym do skutecznego zastosowania czynnego żalu jest zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego:
   * przed złożeniem donosu przez kogoś innego (zanim organ ścigania będzie miał wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego) lub
   * przed rozpoczęciem przez organ podatkowy kontroli lub innej czynności służbowej zmierzającej do ujawnienia tego przestępstwa skarbowego.
5. Zapłata podatku
   Art. 16 § 2. kks stanowi, że z instytucji czynnego żalu można skorzystać tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym.
   Najlepszy i najprostszy sposób na PIT - Program e-pity 2022.

   Nie musisz znać się na PIT-ach. Oblicz wygodnie wysokość Twojego podatku PIT kompleksowo razem z wszystkimi ulgami, odliczeniami i nową kwotą wolną od podatku.

   

   lub uruchom online

Jak napisać czynny żal?

Nie ma urzędowo określonego wzoru pisma / zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia czy przestępstwa skarbowego. Nie ma nawet obowiązku składania tego zawiadomienia na piśmie. Zgodnie z kks sprawca chcący skorzystać z instytucji czynnego żalu może zawiadomić o tym odpowiedni organ ustnie do protokołu.

Jeśli zdecydujemy się na drogę pisemną, to jak każde pismo powinno ono zawierać:

• dane urzędu / instytucji, do której je kierujemy,
• dane składającego zawiadomienie,
• datę złożenia i miejscowość,
• opis sytuacji, istotne dane, uzasadnienie,
• podpis.

Uwaga! Czynny żal szybko i sprawnie złożysz przez serwis e-urząd skarbowy. Więcej tutaj.

Czynny żal nie dla każdego?

Od odpowiedzialności karnoskarbowej nie uchyli się osoba, która kierowała wykonaniem wykroczenia lub przestępstwa skarbowego lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, zleciła jej wykonanie tego czynu. Także sprawca, który zorganizował grupę albo związek przestępczy nie uniknie kary. Na pobłażliwość skarbówki nie może liczyć również podatnik, który nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Kiedy zastosować czynny żal?

Czy warto złożyć donos na samego siebie? Czy lepiej liczyć na to, że fiskus nigdy nie wykryje naszego błędu lub nie wpadnie na trop popełnionego przestępstwa? Na to pytanie każdy podatnik musi odpowiedzieć sobie sam.

Odpowiedź w części uzależniona jest od skali popełnionego czynu zakazanego. Na pewno zapłata zaległego podatku i odsetek podatkowych  jest o wiele mniej dotkliwsza finansowo niż sankcje za wykroczenie skarbowe. A czynny żal jest sposobem na uniknięcie kary pozbawienia wolności za przestępstwo skarbowe.

Czynny żal przy korekcie rocznej deklaracji PIT

W obecnym okresie rozliczeń rożnych najbardziej będzie nas interesować instytucja czynnego żalu w kontekście PIT rocznego. Zgodnie z art. 16a kks Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną (..) korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną (..).

Również w tym przypadku trzeba spełnić wcześniej wymienione, by uniknąć kary:

• złożyć korektę zanim urząd skarbowy wykryje nieprawidłowości w rozliczeniu PIT,
• wraz z korektą pisemnie uzasadnić jej przyczyny,
• zapłacić zaległy podatek.

Jeśli więc znajdziemy w naszym PIT błąd lub nie ujmiemy w nim wszystkich dochodów uzyskanych w 2022 roku, to możemy złożyć korektę. Mamy na to czas do końca 2028 roku, czyli 5 lat od końca roku, w którym składana jest deklaracja za 2022 rok. Wówczas zakończy się pięcioletni okres przedawnienia.

» Ostatni dzień na samodzielny PIT. Od 3 do 10 maja akceptacja PIT w Twój e-PIT

Twój e-PIT. Automatyczna akceptacja deklaracji

Warto pamiętać, że ratunkiem dla większości podatników będzie automatyczna akceptacja zeznania PIT w serwisie Twój e-PIT. Większość deklaracji podatkowych, nawet bez ingerencji podatnika zostało bowiem automatycznie zaakceptowane i wysłane do urzędu skarbowego 2 maja. Wyjątkiem będą deklaracje PIT-36, które nie wysyłają się automatycznie oraz deklaracje, które zostały w trakcie sezonu rozliczeń PIT edytowane przez podatnika, lecz ostatnie nie zostały zaakceptowane. Więcej o tym w artykule ,,Czy urząd skarbowy NA PEWNO sam rozliczy PIT 2023?". 

PIT-36PIT-37Rozliczenie roczneTwój e-PITPodatek PIT